Op 26 april 1986 gaat het helemaal mis in reactor 4 van de Tsjernobyl kerncentrale, op zo’n 130 kilometer van Kiev. Tijdens een explosie komt er een enorme lading aan radioactieve straling vrij. Het zal de grootste kernramp worden die de wereld ooit heeft gekend.
Tegenwoordig is Tsjernobyl en het grote gebied eromheen leeg en verlaten. Alle bewoners in een straal van 30 kilometer rond de kerncentrale moesten van het een op het andere moment hun huis en hun bezittingen achterlaten. In een gebied ter grootte van Luxemburg werden boerderijen, bedrijven, dorpen en zelfs een complete stad werden hals over kop verlaten. Vooral de stad Pripyat met voorheen 65.000 inwoners is daardoor een bekend beeld onder ‘urban explorers’ geworden. Een stad die van het ene op het andere moment is achtergelaten, is een unieke en aangrijpende omgeving. In de kinderdagverblijven liggen de schoentjes, kleurboeken en speelgoed onder een dikke laag stof verspreid over de vloer. In het zwembad groeien de bomen door de ramen naar binnen en de kermis die net opgebouwd was voor de meifeesten roest nu langzaam weg. Sinds enkele jaren is het mogelijk om het gebied rond de Tsjernobyl kernreactor, inclusief de verlaten stad Pripyat, te bezoeken.
Waarom een dagtocht naar Tsjernobyl?
Er zijn van die ervaringen en bezienswaardigheden die je eens in je leven gezien of beleefd moet hebben. Denk aan Vaticaanstad als je in historisch Rome bent of concentratiekamp Auschwitz vanuit het mooie Krakau. Als je Kiev hebt gekozen als bijzondere bestemming voor je stedentrip, dan is een bezoek aan Tsjernobyl een geweldige een-keer-in-je-leven kans. De voormalig kerncentrale ligt op 1,5 uur rijden van Kiev af. Dat maakt de stad een ideale uitvalsbasis voor iedereen die Tsjernobyl op zijn ‘bucketlist’ heeft staan.
Zo ziet een Tsjernobyl bezoek eruit
Je komt de zone rondom Tsjernobyl alleen in met een gids die door de overheid is aangesteld. Ook moet je van te voren toestemming krijgen van de Oekraïense overheid. De ‘vervreemdingszone’ is namelijk nog altijd afgesloten voor onbevoegden. Tsjernobyl bezoek je daarom het beste via een tour.
Een typische dagtour duurt, inclusief halen en brengen, een volle 12 uur. In die 12 uur stop je bij verschillende monumenten in de vervreemdingszone, loop je door een aantal dorpen, kom je tot bij de ingang van de rampzalige kernreactor 4 en eet je een lunch of diner in de kantine bij de arbeiders van Tsjernobyl. Ook bezoek je ‘Doega’, het torenhoge radarsysteem waarmee de Russen in de koude oorlog vijandige radiosignalen in de gaten wilden houden. Na de kernramp raakte de stalen kolos in onbruik. Sommige tours nemen je ook mee naar de rivier vlakbij de kernreactor of het autokerkhof vol afgedankte voertuigen.
Vrij spel voor natuur
De wandeltocht door Pripyat is voor veel mensen het hoogtepunt van hun dagtour naar Tsjernobyl. Het is een plaats die zijn gelijke in de wereld niet kent. Dertig jaar lang hebben de natuur en plunderaars vrij spel gehad in wat ooit een levendige, moderne stad was. Afhankelijk van de gids bezoek je indrukwekkende plaatsen, zoals de kermis, het zwembad, theater, een kinderdagverblijf, het voetbalstadion en de kroeg. Overal ligt puin en groeien planten door het beton, maar zijn de sporen van het abrupt afgebroken dagelijkse leven nog duidelijk te zien.
Kies je voor meerdere dagen Tsjernobyl, dan heb je meer tijd om het bijzondere gebied te ontdekken. Je zult slapen in een hotel in het gebied en dan op dag 2 of 3 de rest van de omgeving verkennen. Op zo’n grote plek is voldoende te zien nog, bijvoorbeeld het oude ziekenhuis in Pripyat, het verdwenen ‘red forest’, scholen, verlaten checkpoints en boerderijen.
Verschillende tours, verschillende services
Er zijn verschillende touroperators die Engelstalige tours aanbieden vanuit Kiev. De touroperators regelen je toestemming om het gebied te betreden, vervoer van en naar Kiev, een aangewezen gids van de overheid en je verzekering. Ook krijg je soms een lunch of diner, een eigen extra gids of vertaler van de organisatie en een overnachting (bij meerdaagse tours). Dit is afhankelijk van de organisatie en tour.
Tours volgen in grote lijnen hetzelfde programma, maar er zijn verschillen. Bijvoorbeeld of je opgehaald wordt bij je hotel of naar een afgesproken punt in de stad moet komen. Of je wel of geen lunch krijgt, of je visumkosten inbegrepen zijn en of je een dosimeter krijgt om de straling te meten. Hieronder staan een aantal tours die wij aanraden en een goede prijs-kwaliteit verhouding hebben:
Welke tours kies je?
- Voor deze Tsjernobyl tour betaal je zo’n € 89 per persoon. Je komt zelf naar een vertrekpunt en krijgt een lunch in de kantine van Tsjernobyl aangeboden. De tour is uitstekend geregeld en biedt waar voor je geld.
- Je kunt ook kiezen voor een 2-daagse tour, waarbij je overnacht in een hotel in Tsjernobyl en véél langer de tijd krijgt om Pripjat en andere bijzondere plekken te bezoeken. De excursie van 2 dagen is inclusief verzekering, overnachting en maaltijden en kost 220 euro.
- Privégids Tsjernobyl. Wil je liever met een privé gids naar Tsjernobyl? Zeker als je met een kleine groep bent of als je erg geïnteresseerd bent in Tsjernobyl en Pripyat is deze privétour via GetyourGuide een aanrader. Met een privé gids ga je alleen of met je eigen groep(je) door het gebied. Je krijgt alle aandacht, zeggenschap over het programma en kunt alle vragen stellen die je wilt. Voor 4 personen betaal je ronde de € 150 per persoon, inclusief ophalen bij je hotel, verzekering en een warme lunch. Ben je alleen, dan heb je voor € 370 een privétour. Hoe meer personen, hoe lager de prijs per persoon.
Belangrijke voorbereiding Tsjernobyl tour
Welke tour je ook kiest, er zijn een aantal punten die handig zijn om vooraf te weten:
- Tsjernobyl en de zones eromheen zijn verboden gebied voor onbevoegden. Om toegang te krijgen tot de zones moet er een speciaal visum voor je aangevraagd worden. Dat kost tijd. Daarom is het erg belangrijk dat je vroeg jouw tour boekt, vaak minimaal 10 dagen van tevoren. Het heeft dus geen zin om eenmaal in Kiev te kijken of je morgen of overmorgen nog bij een tour kunt aanhaken, dit is bij geen enkele tour mogelijk. Ben je erg laat, dan zou je nog een privé tour kunnen overwegen, daar kun je soms iets minder dagen van tevoren reserveren.
- Tijdens het boeken geef je jouw paspoortgegevens door. Ook tijdens de tour zelf heb je je paspoort nodig om door het checkpoint bij de vervreemdingszone te komen. Voor je bij de touroperator de bus in stapt, checken ze daarom uitvoerig of alles in orde is met je paspoort. Neem hem absoluut mee naar de tour, want zonder mag je niet mee.
- Goede dichte schoenen zijn handig omdat je stukken gaat lopen. Kleding die je armen en benen bedekt, beschermt je extra tegen eventuele straling en is daarom zelfs verplicht.
- Afhankelijk van de tour die je kiest, neem je zelf een lunchpakket en voldoende water mee voor een hele dag. Kies je voor de goedkopere Tsjernobyl tour, dan is het handig om goed te bekijken waar je vertrekpunt is. De excursie gaat op tijd weg, ze wachten niet.
- Heb je voldoende tijd in Kiev, dan is het Chernobyl museum een goede aanrader als voorbereiding op je Tsjernobyl tour.
- En belangrijk: neem je camera mee. Een gebied als dit vind je nergens anders.
>> Lees ook: ‘Is Tsernobyl veilig?’ Veelgestelde vragen over een bezoek
>> Lees ook: De kernramp van 1986, en wat er daarna in Tsjernobyl gebeurde
>> Tsjernobyl in beeld: bekijk foto’s uit de vervreemdingszone en Pripyat