Een bezoek aan Kiev biedt een unieke kans om het rampgebied van Tsjernobyl en de verlaten stad Pripjat te bezoeken. Een absolute aanrader, omdat het een unieke en indrukwekkende excursie is. Lees hier meer over de tours naar Tsjernobyl. Een gebied bezoeken dat door radioactieve straling de komende tienduizenden jaren niet meer bewoond kan worden, roept wel wat vragen op. Zoals:
Is een bezoek aan Tsjernobyl veilig?
Om je direct gerust te stellen: een bezoek aan Tsjernobyl is veilig, mits je naar de aanwijzingen van de gids luistert. In 2016 is een nieuwe, stalen container over de noodlottige reactor geplaatst, waardoor de straling in het gebied nog eens flink is afgenomen. De directe omgeving van de kernreactor is nog radioactief – vandaar dat de overheid het gebied in een straal van 30 kilometer heeft afgezet. De gids die je toegewezen krijgt, zorgt dat je de meest veilige paden neemt en meet achteraf hoeveel straling de groep heeft ontvangen. Om te vergelijken: de straling die je tijdens een dag in Tsjernobyl oploopt, is ongeveer gelijk aan die van een vliegtuig vlucht van enkele uren. Valt mee dus. Daarom is ook een excursie van meerdere dagen prima te doen. En bedenk maar: er werken dagelijks duizenden mensen in het gebied, waarvan sommigen hier tot weken aaneen wonen en werken.
Wanneer is een bezoek aan Tsjernobyl onveilig?
Tijdens een tour neemt jouw gids/begeleider een aantal maatregelen met je door die ervoor zorgen dat je hier zo min mogelijk risico loopt. Die maatregelen zijn niet heel ingrijpend, maar wel heel belangrijk. Raak zo min mogelijk aan, ga niet op de grond liggen en door het zand rollen, drink geen water uit plassen of vijvers en stop geen aarde in je mond. Dat je het maar weet.
Verder is er een strikte dresscode als je het gebied in gaat. Lange mouwen, lange broeken en dichte schoenen. Dit om ervoor te zorgen dat je, mocht je onverhoopt teveel straling oppikken, gemakkelijk schoongemaakt kan worden. Daarnaast is de excursie geen goed idee als je zwanger bent of een erg zwakke gezondheid hebt waarbij straling een negatief effect kan hebben. Twijfel je daarover, dan kun je dit het beste navragen bij je eigen huisarts.
Ben je radioactief als je daar hebt rondgelopen?
Bij het verlaten van de vervreemdingszone ga je tweemaal door een scanner heen die checkt of je radioactief besmet bent. Ook de auto waarmee je rijdt door het gebied wordt gescand. Volgens touroperators komt het zelden voor dat de scanners alarm slaan. Indien dat wel zo is, bieden een borstel en water vrijwel altijd voldoende uitkomst. Als je je een beetje houdt aan de voorschriften, dan valt het met de verhoogde straling alles mee. Doe eenmaal terug in Kiev je kleren in de was en neem een goede douche, dan zit je helemaal goed.
Is de straling op de een of andere manier waar te nemen?
Nee, je geeft geen licht in het donker na een dagtour in het rampgebied. Tsjernobyl gloeit niet groen op en je ziet er geen vogels met twee hoofden. De enige manier waarop je merkt dat het gebied radioactief besmet is, is door het te meten. Vrijwel alle touroperators bieden de mogelijkheid om voor omgerekend ongeveer €7,50 gedurende de tour een dosimeter te huren, waarmee je straling kunt meten. Dat is niet nodig, maar het kan interessant zijn om zelf te kijken waar de straling hoger is dan normaal. Dat kan namelijk per meter verschillen. Het radioactieve materiaal dat is vrijgekomen tijdens de ramp hecht zich aan sommige materialen of oppervlaktes beter dan aan andere. Met een dosimeter kun je de enorme verschillen waarnemen.
Mag je zomaar overal foto’s van maken?
Neem zeker je fototoestel mee, het zou zonde zijn als je geen plaatjes kunt schieten. Toch zijn er een aantal plekken die je tijdens een tour tegenkomt waar je geen foto’s van mag nemen. Het gaat daarbij om checkpoints met militairen en de daadwerkelijke ingang van de kernreactor. Om misverstanden te voorkomen zal je gids aangeven wanneer je ergens géén foto’s van mag maken.
Wil je bij het fotograferen een driepoot of statief gebruiken, let dan goed op waar je die op de grond zet. Probeer gras, mos en plassen te vermijden om te voorkomen dat je apparatuur veel straling oppikt. Spoel de boel thuis goed af voor de zekerheid.
Mag je ‘souvenirs’ meenemen?
Nee. In de vervreemdingszone geldt de regel: ’take nothing but pictures, leave nothing but footprints’. Een aandenken meenemen is streng verboden. Zeker omdat wat je ook vindt in mindere of meerdere mate radioactief besmet is, waardoor je het sowieso beter kunt laten liggen.
Ik zit in Kiev en wil morgen/overmorgen naar Tsjernobyl. Kan ik nog met een tourtje mee?
Helaas, ga er vanuit dat je te laat bent. Welke tour je ook neemt, voor toegang tot de vervreemdingszone rond Tsjernobyl moet de organisatie van de tour voor jou toestemming vragen aan de overheid. Daar doet de overheidsinstantie over het algemeen 8 tot 10 werkdagen over. Zonder die toestemming kun je niet mee. Er is een minimale kans dat je er toch nog bij kunt: neem telefonisch contact op met een organisatie die tours verzorgt en vraag het heel lief. Met heel (heel) veel geluk kunnen ze nog wat voor je regelen. Reken echter nergens op, het is handiger gewoon ruim van tevoren te boeken zodat je zeker mee kunt.
Kun je ook een dagtour doen waarbij je alleen naar Pripjat gaat, zodat je daar meer tijd hebt?
Alle standaard tours die worden aangeboden bieden verschillende stops aan in het gebied. Die kunnen enigszins variëren, maar ga ervan uit dat je naast de verlaten stad ook monumenten, dorpjes, het Doega radarsysteem en de kernreactor zelf van dichtbij bekijkt. Voor een wandeling tijdens een standaard dagtour door Pripjat wordt zo’n anderhalf uur uitgetrokken, waarbij je te voet de meest interessante bezienswaardigheden ziet. Het is stevig doorlopen, veel tijd om ergens te blijven hangen is er vaak niet. Aan de ene kant jammer, aan de andere kant zorgt dit tempo er wel voor dat je zoveel mogelijk verschillende dingen te zien krijgt.
Wil je echter meer tijd besteden in Pripjat, dan is het aan te raden een privétour zoals deze te boeken. Je betaalt dan een stuk meer, maar daar krijg je ook meer voor terug. Ben je met meer mensen, dan zijn de kosten goed te overzien. Een andere optie is een van de meerdaagse tours, waarbij je slaapt binnen de Exclusion Zone, andere delen van het rampgebied te zien krijgt en meer tijd spendeert in Pripjat zelf. Bekijk onze pagina over een bezoek aan Tsjernobyl voor meer informatie over tours.
Kun je op eigen gelegenheid het gebied in?
In theorie is het mogelijk om zelf die kant op de rijden en alles zelf te regelen. In de praktijk is dat echter nauwelijks aan te raden boven een georganiseerde tour. Dat heeft vooral te maken met toestemming vragen (en krijgen) en het papierwerk regelen met Oekraïense autoriteiten. Ten eerste moet je een auto hebben om het afgelegen gebied te bereiken. Iedereen die het gebied in gaat moet vooraf toestemming krijgen van de State Agency of Ukraine on Exclusion Zone Management. Daarbij moet je al aangeven wie er meegaan, waarom je komt en met welke auto je precies van plan bent te komen. Let op: dit wordt dus lastig met een huurauto, want je moet van te voren kentekens opgeven.
Toestemming wordt niet standaard gegeven – over het algemeen wel aan journalisten, experts of wetenschappers die meer over het onderwerp willen weten. Zodra je toestemming binnen is, krijg je een gids toegewezen (je moet dus verplicht een plekje vrijhouden in je auto). Samen met de gids zul je praktisch dezelfde bezienswaardigheden aandoen als met een tour. Je betaalt per aanvraag een vast bedrag van 2.000 UAH en nog eens per persoon 500 UAH voor de gids. Met andere woorden, je bent met een tourgroep niet veel duurder uit, maar krijgt er ontzettend veel gemak voor terug.